Wat is N-acetylcysteïne?
De stof N-acetylcysteïne (oftewel N-acetyl-cysteïne of NAC) is een aminozuur en een derivaat van L-cysteïne, een van de 11 niet-essentiële aminozuren die als grondstof dienen voor onze eiwitten (1). De stof komt in zijn natuurlijke vorm niet voor in ons lichaam en ook niet in onze voeding.
Bij het grote publiek is de stof al decennialang bekend in de vorm van voedingssupplementen. Dit in 1899 ontdekte molecuul is vanaf de jaren 90 onderwerp van uitgebreid onderzoek geweest, met name op het gebied van longgeneeskunde, immunologie en neurologie (2). Overigens heeft de WHO (Wereld Gezondheidsorganisatie) de stof opgenomen op de lijst van essentiële medicijnen.
Hoe werkt NAC in ons lichaam?
De kracht van N-acetylcysteïne is eigenlijk de veelzijdigheid van de stof: NAC heeft het verbazingwekkende vermogen om op allerlei verschillende niveaus van ons lichaam in te werken, waarbij het met name een beschermende werking heeft.
Speciale link met de ademhalingsfunctie
Onderzoekers hebben aangetoond dat de stof een specifieke voorkeur heeft voor de longen en bronchiën (3). Wanneer het wordt gecombineerd met de juiste medicinale behandeling, dan is NAC veelbelovend als het gaat om het verminderen van de intensiteit en het ongemak bij bepaalde klachten (4).
De uitzonderlijke toegang tot het zenuwstelsel
N-acetylcysteïne beschikt over nog een andere bijzondere eigenschap die wetenschappers fascineert: het is namelijk in staat door de bloed-hersenbarrière te dringen (5). Dit fysieke en metabolische filter heeft tot doel de het centrale zenuwstelsel te isoleren van de bloedstroom (en zo eventuele toxische moleculen in de bloedbaan buiten het filter te houdend).
NAC wordt echter rechtstreeks tot de hersenen toegelaten. Voor een synthetische stof is dat een uiterst zeldzaam fenomeen. Deze specifieke eigenschap biedt veel hoop voor problemen die gerelateerd zijn aan het weefsel van het zenuwstelsel (6-8).
De poortwachter van onze cellen
Er zijn onderzoeken beschikbaar die trachten de interacties te verklaren tussen NAC en ons immuunsysteem, en dan met name met betrekking tot bepaalde interleukines (IL-6, IL-8...). Ook kijkt men naar de interactie van de stof met de expressie van de 'nuclear factor kappa B', dat betrokken is bij ontstekingsprocessen en de celproliferatie (9-10).
De lieveling van alle vrouwen
N-acetylcysteïne zou eveneens een goede ondersteuning vormen voor vrouwen in de menopauze, een periode die gekenmerkt wordt door de onvermijdelijke daling van de oestrogenenaanmaak (11). Laten we niet vergeten dat deze periode de vrouw vaak gevoeliger maken voor (onder andere) problemen aan de urinewegen en de vagin*.
De toepassing van NAC bij mannelijke- of vrouwelijke vruchtbaarheidsproblemen is overigens een gebied waarnaar nog veel onderzoek gedaan wordt (12-14).
N-acetylcysteïne en glutathion: wat hebben ze met elkaar te maken?
Er is nog een reden waarom NAC een veelbesproken stof is: het is namelijk de meest directe voorloper van glutathion. Deze tripeptide ontstaat namelijk door de condensatie van 3 aminozuren: cysteïne, glycine en glutaminezuur (15). Omdat N-acetylcysteïne de aanmaak van cysteïne mogelijk maakt, is het direct van invloed op de hoeveelheid glutathion in ons lichaam (16).
Glutathion komt in bijna al onze cellen voor. De stof kan worden gezien als een krachtig beschermend schild. De stof staat met name garant voor het behoud van het potentiaal voor de redoxreactie (oftewel het zogenaamde 'redoxpotentiaal) in het cytoplasma (17).
De stof wordt hoofdzakelijk opgeslagen in de lever en heeft belangrijke ontgiftingsfuncties (18). Verschillende onderzoeken hebben zich gebogen over de rol van glutathion bij de verwerking en eliminatie van potentieel schadelijke stoffen - zoals medicijnen of sigarettenrook (19-20). Het is misschien ook goed om hier te melden dat NAC heel lang in de conventionele geneeskunst is gebruikt bij paracetamolvergiftiging (acetaminofen) (21).
Let op: het komt regelmatig voor dat het glutathiongehalte daalt door het ouder worden of door tal van neurologische stoornissen, ademhalingsproblemen of stofwisselingsproblemen (22-23).
Welke supplementen van NAC (en glutathion) kiest u?
Omdat NAC een synthetische stof is, kunt u de inname helaas niet op een natuurlijke wijze een boost geven, bijvoorbeeld door uw voeding of leefstijl aan te passen. U zou dus aangewezen zijn op supplementinname van N-acetylcysteïne om van de gunstige effecten te kunnen profiteren (bijvoorbeeld met het supplement N-Acetyl Cysteine- dat de inname van 3 capsules per dag mogelijk maakt voor een meer flexibele dosering en een optimale verdeling over de dag) (24).
Nog een andere mogelijkheid: ga voor de rechtstreekse inname van glutathion. Er is wel een probleem: onze darm bevat gamma-glutamyltranspeptidases. Dit zijn enzymen die glutathion razendsnel na de inname afbreken. Hierdoor wordt de absorptie sterk verminderd (25).
Om dit fenomeen tegen te gaan kunt u voor een van onderstaande vormen kiezen:
- de vorm voor onder de tong (dus een supplement in de vorm van een zuigtablet, zoals Perlingual Glutathione) (26);
- de glutathion in gereduceerde vorm in een adequate dosering (zoals Reduced Glutathione, dat 500 mg glutathion per capsule bevat) (27);
- gereduceerd glutathion in de geacetyleerde vorm (zoals het krachtige S-Acetyl Glutathione) dat een ongekend hoge biologische beschikbaarheid heeft (28).
Om de effecten van oxidatieve stress voor onze cellen te beperken, wordt glutathion in sommige formules gecombineerd met bekende antioxidanten, zoals kurkuma en druivenpitten (het hoog aangeschreven supplement AntiOxidant Synergy werkt op deze wijze en bevat verschillende vermaarde stoffen, zoals groene thee, resveratrol en dennenschors) (29-30).
